Motief 271, april 2023

Het hart als ontmoetingsplaats

In de vorige Motief hebt u kunnen lezen over het initiatief ‘Staan voor leven en dood’. Eerder is aangekondigd dat er deze maand een dag zal zijn, waarop we willen verkennen hoe we kunnen ‘samenwerken met elkaar en met de samenleving’. Het initiatief ‘Staan voor leven en dood’ kan daar een middel toe zijn.

Mijn werk op een vrijeschoolleerroute binnen een grote open­bare school ervaar ik als een dagelijkse oefening in dit samen­werken met de samenleving. Al doende heb ik geleerd dat als ik over wil brengen wat de vrijeschoolpedagogie is, dat het dan belangrijk is dat ik ook de ander zie en begrijp en vandaaruit de woorden vind, die navolgbaar zijn voor hem of haar. En juist dat daagt mij uit om zorgvuldig te zijn in mijn woordkeus en alleen dat te benoemen, wat ik me echt eigen heb gemaakt. Uiteinde­lijk groeien we naar elkaar toe en ontstaat er wederzijds waar­dering, door elkaar, ons werk en de leerlingen dagelijks mee te maken in het schoolgebouw. Ik zie in mijn (reguliere) collega’s mensen die werken met hart voor hun vak en met hart voor hun leerlingen.

En ik geloof dan ook dat dit weten met het hart – dat ieder mens in zich draagt – de sleutel is tot samenwerken. Als je luistert naar de ander met je hart, dan gaat het er niet om wie er gelijk heeft of wie iets beter weet. Dan wil je de ander ontmoeten in diens mens-zijn en stel je jezelf open als ‘medemens’.

Door nog een andere persoonlijke ervaring heb ik de afgelopen tijd met de vraag geleefd: hoe kan ik luisteren naar mijn hart? Ik verdiepte me in het hart en las onder andere het prachtige boekje Das Herz als Ort des Gewissens. Michaela Glöckler laat daarin zien dat het hart het oord is van het geweten: het hart kent ons hogere weten, de stem van ons Hogere Zelf. Het bloed is de drager van het immuunsysteem: het maakt alle stoffen die wij opnemen lichaamseigen en weert schadelijke stoffen af. Het stroomt langs alle organen en dan terug naar het hart en brengt daar het lichaamsweten naartoe. Zo neemt het hart waar hoe het met ons lichaam gesteld is én hoe onze morele houding is: de kwaliteit van onze verbinding met de wereld om ons heen, de mate waarin wij de ander vrij kunnen waarnemen.

Zo kan het hart een ontmoetingsplaats zijn, het harte-weten een vrijplaats van menselijkheid.

Anselma Remmers