Beweging tot religieuze vernieuwing. De eerste keer

23 mei, 2025

In de Christengemeenschap lopen relatief veel mensen rond die daarin niet al van jongs af aan zijn opgegroeid. Zij hebben een achtergrond in een andere religieuze stroming of zijn areligieus opgevoed. Hoe is dat dan als je voor het eerst bij zo’n dienst of activiteit binnenstapt? Hanna en Marianne vertellen elkaar wat ze destijds daaraan hebben beleefd.

Tekst: Hanna van Egmond en Marianne de Nooij

Hanna: Marianne, jij bent al best lang verbonden met de Chris­tengemeenschap. Hoe is dat ooit begonnen?

Marianne: De eerste stap die ik over de drempel zette was bij de doop van een kindje van vrienden. Ik was zelf net moeder geworden en de hele zwangerschap lang had alle leugenachti­ge commercie rond het babygebeuren me bijzonder gestoord. In die doop beleefde ik: wat hier gebeurt is volledig waar, dit is helemaal rein. Ik ben toen ook een keer naar de mensenwij­dingsdienst geweest, maar daar kon ik geen touw aan vastkno­pen. Na die dienst, op weg terug naar huis, bedacht ik: ik snap er weliswaar geen bal van, maar daar gebeurde wel wat: iets reins, iets kostbaars, iets wezenlijks.

Een tijdje later werd ik lid van de Antroposofische Vereniging en twee jaar daarna – ik was toen zwanger van onze vierde of mis­schien de vijfde – wilde ik gaan deelnemen aan de klassenuren, wat nu de Esoterische cyclus heet. In het oriënterende gesprek met de contactpersoon zei hij zoiets als: “Zou je dat wel doen? Je bent nu met je kind en met je andere kinderen op weg van de hemel naar de aarde toe. In het mediteren van de mantrams van de klassenuren ga je juist de omgekeerde weg, van de aarde naar de hemel toe. Ik zou er mee wachten tot je kinderen wat groter zijn.

Maar je kunt natuurlijk wel naar de Christengemeenschap gaan. De mensenwijdingsdienst gaat een weg van de hemel naar de aarde toe, waarin Christus zich wil verbinden met de aarde en de mensen en concreet wil incarneren in brood en wijn.” Dat ben ik toen gaan doen. Ik nam elke keer één woord of één gebaar mee naar huis. Want een natuurwetenschapper wil niet alleen iets beleven, maar die wil het ook gaan snappen. Later ben ik alsnog gaan deelnemen aan de klassenuren.

En jij Hanna, hoe was jouw eerste keer?

Hanna: Eerste kerstdag 2016 bezocht ik voor het eerst van mijn leven een mensenwijdingsdienst. Ik kom uit een reformatorisch gezin en had kerk en geloof al jaren daarvoor verlaten. Maar met het krijgen van kinderen ontstond de behoefte om hen toch iets religieus mee te geven. Een jaar eerder had ik al eens geïn­formeerd rond de kerst en begrepen dat het bij de Christenge­meenschap kennelijk niet gebruikelijk was om je grut mee naar de kerk te nemen. Het duurde een jaartje, maar toen was ik over die schok heen en klaar om dan maar voor mezelf uit nieuws­gierigheid een keer een dienst te gaan bezoeken.

En daar zat ik dan, om 8 uur ‘s morgens in een bovenzaal ergens in Leiden. De dienst was een soort waas. Ik was totaal onbekend met de taal en de vorm. Maar er was één moment in de dienst waar ik bij aan kon sluiten, wat herkenning gaf en dat was het credo. Qua vorm en cadans lijkt het credo precies op de apostolische geloofsbe­lijdenis die iedere week in veel protestantse kerken klinkt. Maar de inhoud ... die was zo totaal anders! Ieder woord sloeg bij me binnen. Raakte me. Verbijsterde me. Dit was waarvoor ik geko­men was. Dit was zo kloppend, zo waar.

Marianne: Weet je wat mij in die begintijd zo raakte, dat was een zin in de dienst over de offers van degenen “die nog niet Christus hadden”. In mijn gereformeerde jeugd waren dat de heidenen; en als dat al geen vijanden waren, dan waren ze toch zeker niet pluis. Maar wie weet behoorde ik in een vroeger voorchristelijk aardeleven ook wel tot degenen die zulke offers verzorgden; en dan gaan die woorden over mij! Deze zin is in die begintijd echt mijn lievelingszin in de hele dienst geweest. In de Christenge­meenschap is reïncarnatie gelukkig geen taboe. En hoe is het met jou verdergegaan, Hanna?

Hanna: De eerste tijd ging ik onregelmatig naar de diensten. Ik was daar heel ambivalent in: enerzijds koos ik de peuterspeel­zaaldag van mijn dochter uit met het idee dat ik dan door de week naar de dienst zou kunnen gaan. Anderzijds had ik soms weken of maanden nodig om niet te gaan. Het fijne vond ik, dat dat helemaal oké was. Er was geen sociale controle of ik wel vaak genoeg kwam of geëvangeliseer om me erbij te trekken. Ik mocht in mijn eigen tempo, op mijn eigen tijd komen.

In 2019 ging ik samen met mijn kinderen voor het eerst met het gezinskamp van de Christengemeenschap mee. Het kamp was echt goed, alles met zo veel zorg en liefde gedaan. Ik had in mijzelf toen een enorme strijd: ik voelde een sterke weerstand tegen alles wat christelijk heette, maar ik had ook een verlangen naar het religieuze. Ondanks die innerlijke strijd kon ik daar in de tent die als kapel diende, heel dicht bij de geestelijke wereld en ook bij het religieuze in mezelf komen. En van daaruit kon mijn behoefte aan herverbinden met het goddelijke ook thuis doorgroeien en zich verder ontwikkelen. Begin 2022 ben ik lid geworden en nu draag ik zo hier en daar mijn steentje bij.

En weet jij Marianne, gaan we de Christengemeenschap straks op 30 en 31 mei ook zien op het Mens! Festival?

Marianne: Ja zeker. We hebben daar een kraam met twee kinder­activiteiten; en voor volwassenen is er van alles te bekijken en mee te nemen. Er staan lieve mensen achter de kraam die graag ingaan op vragen. Alles tegen een vrijwillige bijdrage. Want zo gaat het al honderd jaar goed: wie het breed heeft, mag het graag breed laten hangen en wie weinig heeft, kan voor weinig aan alles deelnemen wat de Christengemeenschap te bieden heeft.

Hanna van Egmond (1983) is opgeleid tot sociaalpsychiatrisch verpleegkundige en rondde onlangs een opleiding tot herboriste af.

Marianne de Nooij (1955) studeerde biologie, promoveerde op een proefschrift over plantenziekten en deed wetenschappelijk onder­zoek in Nederland en Engeland. In 2008 rondde zij de opleiding aan het priesterseminarie van de Christengemeenschap af. Sinds­dien werkt zij als geestelijke in de Andrieskerk te Amsterdam.

Foto: Hanna van Egmond (links) en Marianne de Nooij

De Christengemeenschap is een beweging tot religi­euze vernieuwing van de cultuur, die in 1922 in Dor­nach (Zwitserland) werd gesticht door 45 theologen. Zij werden daarbij geholpen door Rudolf Steiner. De beweging voelt zich thuis in de stroming van het eso­terische christendom. Inmiddels zijn er over de hele wereld op alle continenten gemeenten gevormd, waarvan er zeventien te vinden zijn in Nederland en Vlaanderen.

Zowel vrouwelijke als mannelijke gewijde priesters verzorgen zeven sacramenten, verbonden met de grote gebeurtenissen in een mensenleven: doop, jeugdwijding (afsluiting kindertijd), het sacra­mentele gesprek (het vernieuwde biechtsacrament), mensenwijdingsdienst (de mis of eredienst), huwe­lijkswijding, priesterwijding en stervenswijding. Daar­naast begeleiden zij mensen van voor de geboorte tot na het sterven (zielzorg) en geven cursussen, gods­dienstlessen en lezingen.

De gemeenten verzorgen behalve de diensten ook andere activiteiten zowel voor kinderen als voor vol­wassenen op het gebied van jaarfeesten, zingeving, christologie, gemeenschapsvorming, waarvan het programma te vinden is in het plaatselijke gemeente­bericht.

Ieder die dat wil kan als belangstellende vrij deelnemen aan de diensten en overige activiteiten; voel je het verlangen om lid te worden, dan draag je eraan bij dat het ook in de toekomst verder kan gaan. Een gratis proefnummer van het landelijke kwartaal­tijdschrift In beweging kun je opvragen bij de gemeen­te bij jou in de buurt, zie www.christengemeenschap.nl.

De jongerenorganisatie Helios – Kampen van de Chris­tengemeenschap organiseert zomerkampen (en een winterkamp) voor kinderen, jongeren en gezinnen, zie www.helioskampen.nl.

Dit artikel verscheen in Motief 293 van juni 2025