Fenomenologische benadering van embryologie
Wat heeft de fenomenologische benadering van embryologie bijgedragen aan geesteswetenschappelijk inzicht over de biologische dynamiek van incarnatie? Een leergangbijeenkomst van de Natuurwetenschappelijke Sectie op vrijdagavond 23 en zaterdag 24 februari 2024.
Jaap van der Wal zal ons meenemen op zijn weg naar een fenomenologische benadering van de embryologie. Het gaat hem steeds meer om het ontwikkelen van een dynamische driegeleding zonder gebruik te maken van het antroposofische jargon en het slaan van een brug tussen natuurwetenschap en spiritualiteit en geesteswetenschap. Hij probeert in zijn cursussen de inmiddels door de moderne genetica volkomen gecorrumpeerde biologie terug te brengen in het spoor van de dynamische morfologie. Zo ontstond een anatomie-overschrijdende driedimensionale morfologie van het menselijk lichaam, die inmiddels aan veel therapeuten, die een vak filosofie hebben die uitgaat van de mens als wezen van geest en lichaam, een wetenschappelijk onderbouwde morfologie biedt. In het kader van het antroposofische mensbeeld kan hij een bijdrage leveren aan wat men zou kunnen aanduiden als de morfologie van incarnatie.
Op zijn weg heeft hij zich bezig moeten houden met zaken die onze biologie tegenwoordig (zoals DNA en genetica) totaal beheersen maar waarover in de tijd van Rudolf Steiner (officieel althans) niets bekend was. DNA, genen, brein vormen dus bij uitstek domeinen waaraan wij als antroposofen zelf ('op eigen kracht') onze geestwetenschappelijke onderbouwing moeten geven, omdat Steiner daar zelf concreet niets of nauwelijks over heeft ‘gesproken’, zo geeft hij aan. Te denken valt aan menselijke bevruchting en bijbehorende technologie, incarnatie van geest in het menselijk lichaam maar ook aan DNA en de rol van de zogenaamde genen. In zijn biografie is het zo gelopen dat hij nogal als eenling op dit gebied heeft gefunctioneerd en maar zelden met antroposofische collegae heeft kunnen communiceren. De grote en wezenlijke uitzondering hierop is zijn vriend en collega Guus van der Bie.
Volgens Jaap worden in meer officiële kringen van de antroposofie naar zijn idee onjuiste bruggen geslagen tussen wat Steiner zou hebben gezegd over het proces van incarnatie en de moderne biologische feitelijkheid van bevruchting en embryonale ontwikkeling. Daar liggen volgens hem nog steeds een groot aantal vragen en hypothesen die om onderbouwing vragen en het zijn deze vragen die hij graag aan ons zou willen voorleggen. De laatste jaren wordt dat ook nog eens acuut en noodzakelijk omdat hij ook vaststelt dat binnen kringen van bijvoorbeeld de vrijeschool zich rond de vraagstukken van genderidentiteit, van de man-vrouw-polariteit als ook van geslachtelijkheid, bevruchting en zogenaamde voortplanting, behoefte is aan deskundigheid die vanuit een geesteswetenschappelijk perspectief de bij deze vraagstelling behorende biologie kan aanreiken om zo het natuurwetenschappelijke perspectief van de ‘man-vrouw-verhouding’ te kunnen verruimen tot een geesteswetenschappelijk perspectief.
Na zijn artsenstudie in 1973 is hij zich gaan bekwamen in de medische anatomie en embryologie. Hij heeft daar een lange carrière opgebouwd, niet alleen als universitair (hoofd)docent maar ook als onderzoeker met als accent het menselijke bewegingsapparaat. Via het domein van de embryologie is hij zich langzamerhand gaan scholen in de Goetheanistische fenomenologie van het menselijk lichaam en al sinds meer dan 30 jaar geeft hij over dit thema cursussen van 3-4 dagen aan allerlei soorten professionals en leken die geïnteresseerd zijn in de vraagstelling van geest en lichaam met name in het voorgeboortelijke. Tegenwoordig komt dat vooral neer op een poging om het eigentijdse reductionistische concept van het brein als een soort van surrogaat van bewustzijn en ziel om te buigen naar een waarlijk concept van lichaam en geest, tegenwoordig meestal aangeduid als Mind en Body.
Leergangbijeenkomsten
De Natuurwetenschappelijke Sectie in Nederland organiseert al vele jaren bijeenkomsten die een soort leergang-karakter hebben, met presentatie en gesprek, vaak ook over de methodiek in verhouding tot de fenomenologie van Goethe. Ook dit seizoen wordt deze hoofdlijn voortgezet met zes bijeenkomsten met diverse thema’s.
De tijden en locatie zijn, tenzij anders aangegeven, 19.45-21.45 uur op vrijdag en 9.00-15.30 uur op zaterdag op Socrateslaan 24 te Zeist. De prijs is € 20 inclusief lunch, als richtbedrag (in overleg kan het minder zijn en natuurlijk mag het meer zijn). Het bedrag kan contant op de bijeenkomst worden overhandigd of vooraf overgemaakt naar bankrekenningnummer NL86 ABNA 043 49 49 728 tnv M.M.Matthijsen ovv leergang NWS en dan de datum.