Natuurwetenschap
De natuurwetenschappelijke sectie richt zich op het doorgronden van de verschijnselen op het gebied van de natuurwetenschap met antroposofische onderzoeksmiddelen. Deze sectie bestrijkt de gebieden van biologie, natuurkunde, scheikunde, geologie en technologie, waarbij onder andere de fenomenologische onderzoeksmethodiek van Goethe wordt toegepast met oog voor spirituele aspecten.
Natuurwetenschap
De natuurwetenschappelijke sectie in Nederland is een onderdeel van de wereldwijde natuurwetenschappelijke sectie in Dornach, die weer deel uitmaakt van de Hogeschool voor Geesteswetenschap van de Antroposofische Vereniging wereldwijd. Deze sectie is mede bedoeld voor leden van de Antroposofische Vereniging in Nederland en verder iedereen (als introducé) die zich sterk verbonden voelt met natuurwetenschap en antroposofie
De natuurwetenschappelijke sectie streeft ernaar, het volgende voort te zetten of te realiseren.
Bijeenkomsten met scholingskarakter
In verschillende bijeenkomsten worden mensen bijeengebracht om te horen en te vertellen over een onderzoek op het gebied van bijvoorbeeld biologie, natuurkunde, scheikunde, geologie en technologie waarbij onder andere de fenomenologische onderzoeksmethodiek van Goethe wordt toegepast met oog voor spirituele aspecten. Voorbeelden zijn ‘edelstenen en de Apocalyps’, ‘elektriciteit, magnetisme en de gevolgen van de technische toepassing ervan’, ‘de cyclaam en haar medische toepassing’, ‘de fishflowform bij RWZI Soerendonk’. Ook worden bijeenkomsten georganiseerd om in gesprek te komen rond een bepaald thema zoals ‘kwantumfysica en spiritualiteit’ of ‘de categorieën van Aristoteles en de 12 denkrichtingen van Steiner als hulp bij het spiritualiseren van ons denken’. Daarbij wordt ook gezocht naar samenwerking met andere secties. Het gaat hoe dan ook om bijeenkomsten met scholingskarakter en uitwisseling.
Bijeenkomsten voor gerelateerde groepen
Daarnaast wordt gewerkt aan het opzetten van bijeenkomsten waarin de groepen in het veld van natuurwetenschap & antroposofie elkaar kunnen ontmoeten en van elkaars activiteiten kunnen weten, zoals de stoffengroep, de geologiegroep, de stradermachine-groep, de natuurwetenschappelijke werkgroep, de groep die een opleiding voor fenomenologie organiseert en de groep die fenomenologische cursussen organiseert. Op deze bijeenkomsten wordt tevens inzage gegeven over het reilen en zeilen van de natuurwetenschappelijke sectie in Nederland (ook financieel) en wereldwijd. Het komen tot een soort van digitale nieuwsbrief of rondschrijven hoort hier ook bij evenals een mogelijkheid om onderzoeksresultaten te publiceren of anderszins breed toegankelijk te maken. Informatie over een bij ons nog niet bekende groep is altijd welkom.
Openbare colloquia
Ook wordt gewerkt aan het organiseren van openbare bijeenkomsten (colloquia), waarin resultaten van onderzoek worden gepresenteerd gevolgd door een open gesprek met het publiek. In deze colloquia wordt gepoogd een brug te slaan tussen de reguliere wetenschap en de geesteswetenschap.
Esoterische verdieping
Tevens wordt gewerkt aan het komen tot bijeenkomsten voor leden van de Hogeschool waar esoterische verdieping op het gebied van natuurwetenschap & antroposofie centraal komt te staan in relatie tot de Hogeschoolmeditaties en zoekende naar een specifieke esoterie voor de natuurwetenschappelijke sectie.
Digitale nieuwsbrief
De sectie heeft haar eerste digitale nieuwsbrief uitgebracht. Deze pdf is door hier te klikken te lezen.
Deze rondbrief bevat enkele aankondigingen die interessant zijn, maar ook drie inhoudelijke verhalen.
De eerste bijdrage is van Peter van den Bremer. Hij neemt een blikseminslag die een van zijn bomen velt als aanleiding om dieper in te gaan op wat Rudolf Steiner in de 2e natuurwetenschappelijke cursus over onruimtelijkheid naast of zelfs boven het materieel-energetische niveau vertelt.
Het tweede artikel is van Jan van Gils en gaat over de Aarde tussen Zon en Maan, een paragraaf uit een boek in wording.
Het derde artikel over de invloed van 1G t/m 5G elektromagnetische straling op mens, natuur en samenleving is door Jan van Gils geschreven, met redactie door Kees Veenman.
Het is een gedegen uiteenzetting over de schadelijke gevolgen van de steeds toenemende zenderstraling voor onszelf, de ons omgevende natuur en de maatschappij waarin wij leven.
Aankondigingen en hoe je je interesse kenbaar kunt maken
In het ledenblad Motief en op de agenda van Motief online worden de bijeenkomsten aangekondigd en is aangegeven hoe men zich kan aanmelden. Geïnteresseerden kunnen zich ook op een e-mail-lijst laten zetten, waardoor men reeds eerder op de hoogte wordt gesteld over de bijeenkomsten en tevens af en toe informatie ontvangt over actualiteiten. Voor nadere informatie (ook over de fenomenologische onderzoeksmethodiek van Goethe) of het jaarprogramma:
De organisatie van de sectie ligt in handen van de zogeheten kerngroep, bestaande uit Catherina Boogh, Willem Daub, Joost Poel en coördinator Mario Matthijsen.
Contact:
Publicatie
Publicatie binnen de Natuurwetenschappelijke Sectie, afdeling in Nederland, een essay over een esoterische weg van natuurwetenschappers en drie spreuken als esoterische hulp voor een natuurwetenschapper, door Paul van Dijk, Mario Matthijsen, Bob Siepman van den Berg, Kees Veenman
Inleiding – hoe is dit tot stand gekomen – door Mario Matthijsen
In de loop van 2020, bij het aanvaarden van het coördinatorschap van de Natuurwetenschappelijke Sectie in Nederland, ontstond in mij het initiatief om te proberen of een vorm van esoterie gevonden kan worden die de antroposofisch georiënteerde natuurwetenschapper van de huidige tijd zou kunnen helpen op een weg naar een natuurwetenschap die ook het geestelijke aspect van fenomenen recht kan doen. Rudolf Steiner wilde elke sectie een eigen esoterie geven als aanvulling op de algemene esoterische weg van de 1e en 2e en 3e klas van de Hochschule für Geisteswissenschaft am Goetheanum, maar dat is hem slechts gelukt voor de medische en de pedagogische sectie. Nu kunnen wij zeker niet tippen aan het werk van Steiner, maar toch werd een poging ondernomen om iets tot stand te brengen dat een voorlopige en bescheiden bijdrage op dit gebied zou kunnen zijn.
Zo nodigde ik Bob Siepman van den Berg en Paul van Dijk en Jesse Mulder uit om in een verkennend gesprek te onderzoeken wat mogelijk kan zijn. Er ontstond een reeks van vijf gesprekken tussen augustus 2021 en mei 2022, waarbij Jesse al na het eerste gesprek meer op afstand betrokken bleef omdat hij het natuurwetenschappelijke niet als zijn basale achtergrond ziet.
Onze werkvragen waren onder andere:
Welke innerlijke weerstanden kom je tegen in je onderzoek als huidige antroposofisch georiënteerde natuurwetenschapper?
Wat kan versterking bieden op de innerlijke weg van een dergelijke huidige natuurwetenschapper?
Waar voert die weg naartoe in het onderzoek en voor de onderzoeker zelf?
In de eerste drie gesprekken waren we het er al vrij snel over eens, dat de Goetheanistische fenomenologie in feite de passende methodische weg is om recht te doen aan de waarnemingen en die voert tot inzicht in samenhangen en processen en tot een ontmoeting met het wezen van het te onderzoeken verschijnsel. Je komt zo tot een wezenlijke verbinding met wat je onderzoekt. Ook de vele innerlijke en uiterlijke weerstanden op deze weg kwamen ter sprake. Het bleek echter niet eenvoudig om samen tot één spreuk als esoterisch hulpmiddel te komen. Na drie gesprekken besloten we dat ieder van ons een eigen spreuk zou formuleren, die we dan zouden vergelijken. Zo kwam ieder van ons drieën uiteindelijk tot een spreuk, die we daarna in twee gesprekken diepgaand met elkaar bespraken en er een tijdje meditatief mee leefden. Ook toen zagen we geen andere vervolgstap, dan deze drie spreuken naast elkaar te laten staan en aan andere mensen van de sectie aan te bieden. We waren geheel open voor wat daaruit zou kunnen ontstaan.
In een bijeenkomst met een twaalftal meditatief actieve leden van de sectie in Nederland hebben we de spreuken toen eind november 2022 besproken. Ook heb ik een Duitse vertaling in het collegium in Dornach van de wereldwijde Natuurwetenschappelijke Sectie medio maart 2023 ter beschikking gesteld en kort toegelicht. De reactie daar was deels geïnteresseerd maar deels ook wat afwijzend. Kan je dit zo wel doen, zo werd gevraagd.
Eind maart 2023 kwamen we weer bijeen, nu met drie leden van de sectie in Nederland om ervaringen met de spreuken uit te wisselen. Kees Veenman nam zich daar voor om een essay te schrijven over wat een esoterische weg voor antroposofisch georiënteerde natuurwetenschappers kan zijn op basis van de voordrachten van Rudolf Steiner in “Grenzen der Naturerkenntnis und ihre Überwindung” (GA 322), hetgeen in april 2023 ook tot stand is gekomen.
Eind november 2023 was dan een volgende bijeenkomst met die drie leden van de sectie, waarin het duidelijk werd, dat de drie spreuken ook een soort drieluik vormen, namelijk eerst een soort verinnerlijking van wat een fenomenologische weg genoemd kan worden (de spreuk van Bob) naar een kunstzinnige en mantrische verdieping (de spreuk van Paul) naar een spreuk die tot een geestelijk-religieuze ervaring kan leiden (spreuk van Mario). En de spreuken bleken in elkaar te zijn opgenomen en elkaar te versterken. Ze vormden een soort eenheid. We besloten dat ieder een toelichting bij zijn spreuk zou schrijven als een soort introductie.
Medio maart heb ik een vertaling opnieuw in het collegium in Dornach ingebracht en besproken met ook een vertaling van de toelichtingen. En nu was er veel vreugde en interesse en werd het open ontvangen. Eind maart 2024 kwamen we in Nederland weer bijeen, waarbij de drie spreuken naast het essay uitvoeriger werden toegelicht, ook op papier. En eind mei 2024 werden de spreuken (in het Duits) ook in Dornach op een meditatieweekend van de wereldwijde Natuurwetenschappelijke Sectie aan een kleine groep geïnteresseerden ter beschikking gesteld en werd de spreuk van Mario uitvoeriger besproken (omdat Bob en Paul er toen niet bij konden zijn).
Vervolgens werden de spreuken en het essay in een open bijeenkomst binnen de Natuurwetenschappelijke sectie in Nederland nog uitvoeriger mondeling toegelicht voor een groep van 10 personen, om het zo breder bekend te maken binnen deze sectie. Na elke spreuk was er een korte piano-improvisatie door Paul van Dijk en werd met eenvoudige euritmische gebaren de spreuk nabij gebracht onder leiding van de euritmiste Marleen Matthijsen met hulp van de actrice Antoinette Jelgersma die de spreuk uitsprak tijdens de euritmie. Deze kunstzinnige toevoeging bleek een enorme verdieping te geven voor iedereen die erbij was, ook voor wie de spreuk had geconcipieerd en ook voor de euritmiste en spreekster. Een vreugdevolle ernst vervulde de ruimte bij iedere spreuk en de onderlinge samenhang en verwevenheid kon intensief worden ervaren. Tegen het einde van deze bijeenkomst werd het duidelijk, dat een interne publicatie een volgende stap zou kunnen zijn, waarbij het essay als eerste zou kunnen binnenvoeren in een esoterische weg van een antroposofisch georiënteerde natuurwetenschapper waarna de drie spreuken dan met een wat uitvoeriger toelichting in de eerder genoemde volgorde zouden kunnen volgen.
Deze publicatie is bij mij op te vragen. Iedereen binnen de natuurwetenschappelijke sectie in Nederland is van harte uitgenodigd om de inhoud ter harte te nemen. We zien uit naar jullie bevindingen in het verinnerlijken en wellicht toepassen van deze esoterische hulp. Reacties kunnen worden gestuurd naar
Mario Matthijsen, sectiecoördinator in Nederland, 25 december 2024
Natuurwetenschappelijke sectie in Nederland, seizoen 2024-2025
Leergangbijeenkomsten
De Natuurwetenschappelijke Sectie in Nederland organiseert al vele jaren bijeenkomsten die een soort leergang-karakter hebben, met presentatie en gesprek, vaak ook over de methodiek in verhouding tot de fenomenologie van Goethe. Ook komend seizoen wordt deze hoofdlijn voortgezet met zes bijeenkomsten met de volgende thema’s.
Over kleur, vocalenzang en kunst – 6 (avond) en 7(ochtend en middag) december 2024
Op 6 en 7 december organiseert de Natuurwetenschappelijke Sectie, afdeling in Nederland, een bijeenkomst waar drie wegen tot een nabij komen bij het Christuswezen aan bod komen. Kees Veenman komt via de fenomenologie van kleuren tot de wezens achter de kleuren. Olga Kranich gaat een weg via de vocalen vanuit de Werbeckzang en Tomaz Biffio volgt een weg via het schilderen vanuit kleur- en planeetwezens. Deze drie wegen worden beschreven en met elkaar beoefend via (kleur)meditatie, zang en tekenen. Er zijn veel inspirerende verbanden te ontdekken tussen deze wegen. Een uitdaging juist in deze tijd van polarisatie. Olga en Tomaz komen uit Duitsland, zodat de voertaal deze keer Duits zal zijn. Van harte welkom bij deze bijzondere bijeenkomst.
Een conferentie over de aarde als levend wezen – vrijdagavond 24, zaterdag 25 en zondagochtend 26 januari 2025
Eind januari organiseert de Natuurwetenschappelijke Sectie, afdeling in Nederland, een bijeenkomst over het thema “de aarde als levend wezen”. In deze tijd waarin veel aan het veranderen is in de natuur kan het ons helpen om meer zicht te krijgen op de aarde als organisme en hoe daarin een levend wezen met vele helpers te ontdekken is. Het grote jaarlijkse seizoensritme van groei, overgave aan de kosmos, verwelken en op zichzelf zijn is bijvoorbeeld een uitdrukking van dit wezen. De rol van het zonnewezen Christus is daarbij van grote betekenis. We hebben enkele Duitse vrienden gevraagd om naast Nederlandse inbreng hier hun licht over te laten schijnen, waarmee de bijeenkomst de voertaal Duits en Engels zal hebben. Zo is er een bijdrage van Peter Teunissen over “Ocean currents as a threefold organism” en Susanna Kümmell zal spreken over “Das Salz des Meeres, woher es kommt und wohin es geht” en Meinhard Simon bespreekt “Die Bedeutung und Signatur der Mikroorganismen für den Erdorganismus”. Ton Huijbregts zal het hebben over “Fungi in relationship to Earth” en Anselma Remmers spreekt over “The Creation of the Physical Earth - A look at the work of Dankmar Bosse”. Ook is er een kleine euritmie uitvoering, omlijst door muziek, in samenhang met Persephone op basis van een Michaëlbrief van Rudolf Steiner over het Logos-Mysterie (gepubliceerd op 28 december 1924 en later opgenomen in GA 26).
Het vindt plaats in het Vreedehuis, Riouwstraat 1 te Den Haag, op vrijdagavond (inclusief avondeten) 24 en zaterdag (inclusief middag- en avondeten) 25 en zondagochtend (inclusief lunchpakket) 26 januari 2025. Aanmelding via
DNA, niet de motor, maar het evolutionair archief. Een nieuwe kijk op evolutie – 21 (avond) en 22 (ochtend en middag) februari 2025
Willem de Vletter zal ons meenemen in zijn andere kijk op evolutie. Het zal gaan over het volgende. Op de middelbare school slijpen we onze leerlingen een evolutionaire logica in waarbij DNA en toeval de motoren achter ontwikkeling zijn. Er zou geen doelgerichtheid zijn en geen zingeving. Dat is een deprimerend wereldbeeld. Wanneer we met een fenomenologische blik naar evolutie kijken dan springen ons heel andere bepalende factoren in het oog. En wat blijkt? Wetenschappelijke ontdekkingen van de laatste 30 jaar, met name rond epigenetica, sluiten daar naadloos bij aan! Wat zijn de drijvende krachten achter evolutie? Het is tijd voor herbezinning.
Op zijn 19e jaar ontmoette Willem fenomenologie. Dat sloeg in. Vanaf dat moment ervoer hij een kloof tussen de hem inmiddels vertrouwde wetenschap enerzijds en de geestelijke realiteit anderzijds, die zich uitspreekt door fenomenologie. De eerste twintig jaar van zijn werkleven was hij onderbouwleraar op de Vrije school Meppel. Daarna werkte hij twintig jaar als biologieleraar aan het Parcivalcollege in Groningen. Daar was gelegenheid om, door de jaren heen, de biologische leerstof te doorbloeden. Intussen zocht hij wegen om de kloof tussen geest en wetenschap te overbruggen. Samen met een antroposofisch arts, Guus van der Bie en collega Gert Adema heeft hij twee fenomenologische boekjes geschreven. Eén over de orgaanstelsels en één over evolutie.
Water is meer dan H2O; ervaringen van een wateringenieur – 7 (avond) en 8 (ochtend en middag) maart 2025
Wegens het samenvallen met de jaarvergadering van de AViN wordt deze bijeenkomst verplaatst naar oktober.
Hans van Sluis zal ons vertellen over zijn ervaringen met water. Hij hoopt ons deelgenoot te maken van een ontdekkingsreis tussen droom en daad, waaruit verschillende bijzondere waterwerken zijn voortgekomen. Daarbij zal het zowel gaan over het resultaat als over de zoektocht zelf. Hans komt uit het waterrijke Zeeland en is opgeleid als biochemisch technoloog. Daarop volgde een loopbaan als wateringenieur bij DHV. In de jaren rond zijn pensioen kreeg hij kansen om regulier ingenieurswerk te verbinden met “alles wat water meer is dan H2O”. Fenomenologie en in het bijzonder de flowforms van beeldhouwer John Wilkes waren daarbij zijn grote inspiraties.
Over kleur, vocalenzang en kunst – 21 (avond) en 22 (ochtend en middag) maart 2025
Op 21 en 22 maart zal de bijeenkomst, die oorspronkelijk op 6 en 7 december 2024 gepland stond maar moest worden verschoven, alsnog plaatvinden. Het gaat over drie wegen tot een nabij komen bij het Christuswezen. Kees Veenman komt via de fenomenologie van kleuren tot de wezens achter de kleuren. Olga Kranich gaat een weg via de vocalen vanuit de Werbeckzang en Tomaz Biffio volgt een weg via het schilderen vanuit kleur- en planeetwezens. Deze drie wegen worden beschreven en met elkaar beoefend via (kleur)meditatie, zang en tekenen. Er zijn veel inspirerende verbanden te ontdekken tussen deze wegen. Een uitdaging juist in deze tijd van polarisatie. Olga en Tomaz komen uit Duitsland, zodat de voertaal deze keer Duits zal zijn. Van harte welkom bij deze bijzondere bijeenkomst.
De vormencirkel van Willem Reichert – 11 (avond) en 12 (ochtend en middag) april 2025
Joost Poel zal ons invoeren in de vormencirkel van Willem Reichert. Hij schrijft het volgende:
“De kunstenaar Wilhelm Reichert (1926-1982) heeft in de jaren 70 van de vorige eeuw de vormencirkel gevonden. Hij was schilder en Vrijeschool leraar in Wuppertal tot hij door een nierziekte op 42 jarige leeftijd geen les meer kon geven, en op het randje van de dood balanceerde. Na zijn herstel ging hij als werkleraar aan de gang en heeft toen het besluit genomen om de vorm op dezelfde wijze te onderzoeken als Goethe de kleuren, en vond de vormencirkel. De rest van zijn leven, tot zijn 56 jaar heeft hij besteed aan het verder uitwerken hiervan. Uit de vormencirkel ontwikkelde hij een plastisch-ritmisch stromende vormentaal die uniek is.
In de vormencirkel worden alle krommingsgraden van het vlak verenigd. Het loopt van positief gekromd (bol) geleidelijk over het platte vlak naar negatief gekromd (hol) en weer terug. Er worden 2 omstulp-momenten van binnen naar buiten (of omgekeerd) doorlopen, door het platte vlak en door een zich in wikkelende en weer uit wikkelende 3d spiraal. Deze vorm is geniaal in zijn eenvoud en laat in zijn totaliteit het dubbel gekromde vlak zien. Naast deze cyclische opstelling is er ook een lineaire mogelijk waardoor er door herhaling een ritmisch golvende dynamiek ontstaat.
De vormencirkel en zijn lineaire variant kunnen wellicht als het oer-fenomeen van de plastische vorm benoemd worden, en als zo danig door strekking-stuwing, uitbreiding-samentrekking en ritmische herhaling, tot velerlei gestalten omgevormd worden. Het is een uiterst bewegelijk idee waarmee tendensen in natuurlijke vormen zichtbaar gemaakt kunnen worden. Ik zal aan de hand van een heel aantal geboetseerde vormen stap voor stap deze omvormingen laten zien in de richting van de menselijke gestalte, weliswaar op een zeer gereduceerde wijze. Het omstulpingsfenomeen van hoofd naar ledematen en/of omgekeerd kan zeer goed aanschouwelijk gemaakt worden en een mooie basis vormen voor gesprek.”
Tijdens zijn opleiding aan de Warmonderhof (1985-1989) tot biologisch-dynamisch tuinieren kwam Joost in contact met een Oostenrijke medestudente die de Goethanistische Studienstätte, een kunstopleiding in Wenen, gedeeltelijk gevolgd had. Zij liet hem een tekening zien uit het studieprogramma waarbij een bol via kleine stappen zich langzaam tot een menselijke schedel metamorfoseerde. Hij was toen zo verbijsterd door dat beeld, dat hij meteen besloot om na het afronden van de Warmonderhof naar Wenen te vertrekken om de studie te volgen. Op zoek naar de bron van de vormen in de natuur en in de kunst was hij zo via Warmonderhof bij de kunstopleiding in Wenen terecht gekomen. Deze opleiding is kort voor zijn dood opgezet door Wilhelm Reichert. Helaas bestaat deze opleiding nu niet meer. Na deze studie en terugkeer naar Nederland heeft Joost zich als vrij kunstenaar en als docent o.a. aan de toenmalige Euritmie Academie in Den Haag gewerkt. Hij is zowel lid van de kerngroep van de Sectie voor Beeldende Kunsten als ook van de kerngroep voor de Natuurwetenschappelijke Sectie in Nederland.
Het overwinnen van het reductionisme – 9 (avond) en 10 (ochtend en middag) mei 2025
Erik Baars zal ons berichten over zijn onderzoek, mede gedragen door de AViN, naar het overwinnen van het reductionisme in met name de geneeskunde. Nadere informatie volgt later.
Ontmoetingen tussen groepen en personen binnen de sectie
Naast deze bijeenkomsten zijn we in 2022 begonnen met open ontmoetingsdagen, waarin iedereen die zich sterk verbonden voelt met antroposofie en natuurwetenschap elkaar kan ontmoeten en er uitwisseling kan ontstaan over wat men doet of wil gaan doen. Er worden dan vertrouwelijke verslagen van deze bijeenkomsten gemaakt, zodat ook na de bijeenkomst de contacten mogelijk blijven. Een tweede bijeenkomst bleek op weinig animo te kunnen rekenen. Daarom is begonnen met een soort nieuwsbrief in wording evenals een meer dynamische pagina op de website van de Antroposofische Vereniging in Nederland (bij Natuurwetenschap). Dit initiatief zal in dit seizoen worden uitgewerkt.
Op zoek naar esoterie voor de natuurwetenschapper en uitwisseling daarover
Als een derde richting wordt sinds medio 2021 in een klein groepje gewerkt aan het voorbereiden van bijeenkomsten met een meer innerlijk (esoterisch) karakter. Het streven is om tot een uitwisseling te komen over wat een specifieke esoterie voor de natuurwetenschapper zou kunnen zijn, zoals Rudolf Steiner dat wel nog aan de medici en aan de pedagogen heeft kunnen geven als innerlijke hulp voor hun beroepsweg. Dit heeft al tot een eerste bijeenkomst geleid in kleine kring en een presentatie in Dornach en aan het begin van dit seizoen zal het breder binnen de sectie worden besproken (op 18 en 19 oktober 2024).Daarna volgt een vorm van publicatie.
Openbare colloquia in de samenleving
Als een vierde richting wordt geprobeerd om op termijn tot openbare colloquia te komen, waar in gesprek met de samenleving antroposofische gezichtspunten op maatschappelijke thema’s kunnen worden ingebracht. Dit vergt de nodige voorbereiding, organisatorisch en inhoudelijk en ook mentaal en hoe dat zo goed mogelijk kan worden gedaan. Het is tot op heden nog niet gelukt om dit van de grond te krijgen. In de loop van vorig jaar is tevens duidelijk geworden, dat hetzelfde streven ook vanuit het bestuur van de Antroposofische Vereniging in Nederland wordt vormgegeven via wat genoemd wordt het perspectiefproject, wat eerder het project ‘Staan voor leven en dood’ werd genoemd. Mogelijk kan dit sectie overstijgend worden.
Extra aandacht voor 100 jaar Hogeschool voor Geesteswetenschap
Op 8 en 9 november zal er voor de gehele Hogeschool (dus sectie overstijgend) een werkbijeenkomst worden georganiseerd waar een bezinning centraal staat op waar we staan met de Hogeschool in de huidige tijd en in relatie tot de oerimpuls en tot hoe het verder kan gaan. Meer informatie is te vinden in het oktobernummer van Motief en op de website van de Antroposofische Vereniging in Nederland.
Organisatorisch
Al onze activiteiten worden aangekondigd in Motief, het ledenblad van de Antroposofische Vereniging in Nederland, en later hopelijk ook op de website van deze vereniging (tot in de agenda). U kunt zich voor onze activiteiten opgeven via
We verheugen ons op uw deelname.
Mario Matthijsen (sectiecoördinator),
namens de kerngroep die verder bestaat uit Catherina Boogh, Willem Daub en Joost Poel
Archief: Natuurwetenschappelijke sectie in Nederland, seizoen 2023-2024
Leergangbijeenkomsten
De Natuurwetenschappelijke Sectie in Nederland organiseert al vele jaren bijeenkomsten die een soort leergang-karakter hebben, met presentatie en gesprek, vaak ook over de methodiek in verhouding tot de fenomenologie van Goethe. Ook komend seizoen wordt deze hoofdlijn voortgezet met zes bijeenkomsten met de volgende thema’s.
De evenwichtstoestand in de anorganische natuur is de kristalliniteit van substanties – 13 (avond) en 14 (ochtend en middag) oktober 2023
Jan van Gils nam ons mee in de wereld van de anorganische natuur, die hij beschouwt als de kristalliniteit van substanties. Het is een toestand die zich bevindt tussen de potentiële atoomstructuur en de plasma toestand. Aan de hand van vier processen en vier toestanden van elektriciteit worden deze fenomenen fenomenologisch doorgrond.
Op 24-jarige leeftijd leerde Jan de antroposofie kennen. Hij besloot aansluitend een bevoegdheid te verwerven voor docent wiskunde en natuurkunde aan een Waldorfschool. Fenomenologie werd zijn methodische werkwijze om de natuur te begrijpen. Daarnaast was hij docent handvaardigheid, astronomie en projectieve meetkunde. Hij was enkele jaren directeur van het onderzoeksinstituut Louis Bolk in Driebergen en jarenlang van de Rudolf Steiner College in Rotterdam. Hij schreef twee leraren boeken over natuurkunde. Vanaf 2001 studeerde en doceerde hij ook filosofie. In 2019 sloot hij zijn deeltijd natuurkunde lesgeven aan de vrije school in Den Haag en Rotterdam af. Hij houd zich ook al vele jaren bezig met de gezondheidsrisico’s voor mens en natuur van draadloze netwerken. En hij schreef hierover enkele boekjes en organiseerde vele conferenties alsmede een bijeenkomst van de Natuurwetenschappelijke Sectie in Nederland.
De regenboog en de wezens achter de kleuren – 1 (avond) en 2 (ochtend en middag) december 2023
Kees Veenman liet ons de wereld van de kleuren ervaren, waarbij vooral ook gebruik werd gemaakt van een prisma in de vorm van een bol. Toen Kees Veenman 37 was kreeg hij een diepgaande geestelijke ervaring van de wezens achter de kleuren en hun wil tot genezing en Christus als het centrum. Later ontwikkelde hij Kleurmeditaties om deze wezens nabij te komen. De regenboogmeditatie is hierin een zeer belangrijke. Ook de regenboog als fenomeen is complex en boeiend. Veel later werd het hem duidelijk hoe Christus met de kleuren verbonden is. Pas in het afgelopen jaar werd het hem duidelijk welke wezens dit zijn die met de kleuren verbonden zijn.
Zijn hele weg komt aan de orde met experiment, meditatie en meer. Kees Veenman, al 40 jaar docent natuurkunde aan het Rudolf Steiner College in Haarlem en nu gepensioneerd, onderzocht al deze jaren de kleuren, fenomenologisch en geesteswetenschappelijk.
Wat heeft de fenomenologische benadering van embryologie bijgedragen aan geesteswetenschappelijk inzicht over de biologische dynamiek van incarnatie? – 23 (avond) en 24 (ochtend en middag) februari 2024
Jaap van der Wal zal ons meenemen op zijn weg naar een fenomenologische benadering van de embryologie. Het gaat hem steeds meer om het ontwikkelen van een dynamische driegeleding zonder gebruik te maken van het antroposofische jargon en het slaan van een brug tussen natuurwetenschap en spiritualiteit en geesteswetenschap. Hij probeert in zijn cursussen de inmiddels door de moderne genetica volkomen gecorrumpeerde biologie terug te brengen in het spoor van de dynamische morfologie. Zo ontstond een anatomie-overschrijdende driedimensionale morfologie van het menselijk lichaam, die inmiddels aan veel therapeuten, die een vak filosofie hebben die uitgaat van de mens als wezen van geest en lichaam, een wetenschappelijk onderbouwde morfologie biedt. In het kader van het antroposofische mensbeeld kan hij een bijdrage leveren aan wat men zou kunnen aanduiden als de morfologie van incarnatie. Op zijn weg heeft hij zich uiteen moeten zetten met zaken die onze biologie tegenwoordig (zoals DNA en genetica) totaal beheersen maar waarover in de tijd van Rudolf Steiner (officieel althans) niets bekend was. DNA, genen, brein vormen dus bij uitstek domeinen waaraan wij als antroposofen zelf ('op eigen kracht') onze geestwetenschappelijke onderbouwing moeten geven, omdat Steiner daar zelf concreet niets of nauwelijks over heeft ‘gesproken’, zo geeft hij aan. Te denken valt aan menselijke bevruchting en bijbehorende technologie, incarnatie van geest in het menselijk lichaam maar ook aan DNA en de rol van de zogenaamde genen. In zijn biografie is het zo gelopen dat hij nogal als eenling op dit gebied heeft gefunctioneerd en maar zelden met antroposofische collegae heeft kunnen communiceren. De grote en wezenlijke uitzondering hierop is zijn vriend en collega Guus van der Bie. Volgens Jaap worden in meer officiële kringen van de antroposofie naar zijn idee onjuiste bruggen geslagen tussen wat Steiner zou hebben gezegd over het proces van incarnatie en de moderne biologische feitelijkheid van bevruchting en embryonale ontwikkeling. Daar liggen volgens hem nog steeds een groot aantal vragen en hypothesen die om onderbouwing vragen en het zijn deze vragen die hij graag aan ons zou willen voorleggen. De laatste jaren wordt dat ook nog eens acuut en noodzakelijk omdat hij ook vaststelt dat binnen kringen van bijvoorbeeld de vrije school zich rond de vraagstukken van genderidentiteit, van de man-vrouw-polariteit als ook van geslachtelijkheid, bevruchting en zogenaamde voortplanting, behoefte is aan deskundigheid die vanuit een geesteswetenschappelijk perspectief de bij deze vraagstelling behorende biologie kan aanreiken om zo het natuurwetenschappelijke perspectief van de ‘man-vrouw-verhouding’ te kunnen verruimen tot een geesteswetenschappelijk perspectief.
Na zijn artsenstudie in 1973 is hij zich gaan bekwamen in de medische anatomie en embryologie. Hij heeft daar een lange carrière opgebouwd, niet alleen als universitair (hoofd)docent maar ook als onderzoeker met als accent het menselijke bewegingsapparaat. Via het domein van de embryologie is hij zich langzamerhand gaan scholen in de Goetheanistische fenomenologie van het menselijk lichaam en al sinds meer dan 30 jaar geeft hij over dit thema cursussen van 3-4 dagen aan allerlei soorten professionals en leken die geïnteresseerd zijn in de vraagstelling van geest en lichaam met name in het voorgeboortelijke. Tegenwoordig komt dat vooral neer op een poging om het eigentijdse reductionistische concept van het brein als een soort van surrogaat van bewustzijn en ziel om te buigen naar een waarlijk concept van lichaam en geest, tegenwoordig meestal aangeduid als Mind en Body.
De bloemencultus van Albert Steffen – 22 (avond) en 23 (ochtend en middag) maart 2024
Kees Veenman zal ons bekend maken met de bloemencultus van Albert Steffen. Deze cultus ontwierp Albert Steffen voor zijn vrouw na het overlijden van haar dochter, die bij hen in huis woonde. Het is gebaseerd op de uitspraak van Rudolf Steiner dat de taal van de bloemen, geestelijk-moreel gezien, de taal is die voor gestorvenen toegankelijk is. Deze cultus kent vier stappen:
1. Evangelielezing van de bloemen, in de vorm van fenomenologisch waarnemen van de bloem.
2. Reiniging van het eigen wezen bijvoorbeeld met behulp van de rozenkruismeditatie.
3. Transsubstantiatie door middel van het volgen van de metamorfose in de bloem.
4. Communie door meditatief deze metamorfose tot in het moreel-geestelijke te vervolgen, waardoor een ontmoeting met een gestorvenen mogelijk wordt.
We zullen deze weg oefenend gaan.
Kees Veenman, al 40 jaar docent natuurkunde aan het Rudolf Steiner College in Haarlem en nu gepensioneerd, onderzocht al deze jaren de kleuren, fenomenologisch en geesteswetenschappelijk. Dit onderzoek zette zich de laatste tijd voort met bloemen.
Zoeken naar een etherische techniek – 7 (avond) en 8 (ochtend en middag) juni 2024
Ben van Tilborg coördineert voor deze bijeenkomst de bijdragen van verschillende Nederlandse onderzoekers in het gebied van de zoektocht naar een etherische energiebron en techniek, die nu nog in de schoot van de toekomst liggen, maar waarop Rudolf Steiner duidelijk wijst. Naast Ben van Tilborg zullen mogelijk nog meer personen een bijdrage geven, allen uit een groep die zich al jaren bezighoudt met wat genoemd kan worden Stradertechniek. Wat aan bod kan komen is bijvoorbeeld: de historie van John Worrel Keely en zijn unieke uitvindingen (Theo Paijmans en Ben van Tilborg); de figuur van Strader in de mysteriedrama’s van Rudolf Steiner en het verband van het verschijnen van deze techniek met de menselijkheid in de sociale verhoudingen (Albert Vlug en Ben van Tilborg); de aanknopingspunten in de toneelmodellen, waarvan het hoofdapparaat als “relais” werd aangeduid; de afbakening van een etherische techniek tegenover het containerbegrip “free energy”, speciaal de afgrenzing jegens “Tesla-geïnspireerde, electro-magnetische techniek” en zogeheten “Schauberger-techniek” (Ben van Tilborg); de eigenlijke bron van te benutten etherische werkingen; mogelijkheden in de wiskunde, speciaal in de projectieve meetkunde, en voorstellingen omtrent het etherische (Bob Duin en Ben van Tilborg); de noodzaak om tot een andere theorie van atomen en kristalroosters te komen, waarvoor Rudolf Steiner eveneens aanwijzingen gaf (Ben van Tilborg). Zo mogelijk worden ook eenvoudige experimenten gedemonstreerd op het gebied van resonantie, geluid en muziek. Expliciet moet een eventuele verwachting terug gewezen worden, dat er al van een demonstratie van een Keely- of Strader-‘oerfenomeen’ sprake zou kunnen zijn of zelfs van iets dat ‘zou kunnen werken’. De medewerking en inbreng wordt gezocht bij Albert Vlug, Jonas van der Sloot, Bob Duin, Theo Paijmans en anderen. Tegen de tijd van de bijeenkomst zal het definitieve programma bekend zijn.
Ben van Tilborg (1957) studeerde sterrenkunde, natuurkunde en wiskunde in Leiden. Toen hij tegen het eind van zijn studie in 1981 de antroposofie vond, leek hem dat de opgaven tot omdenken en onderzoek dermate ingrijpend waren vergeleken met reguliere opvattingen in de exacte vakken, dat een wetenschappelijke carrière weinig zin zou hebben; nog afgezien van de vrijheid tot geheel eigen onderzoek. Aan de TU Delft leverde hij een bijdrage aan de opleiding van de eerste generatie informatica-ingenieurs. In die jaren volgde hij vanaf 1987 de opleiding sociale driegeleding. Aspecten van deze sociale perspectieven oefende hij onder andere jarenlang als penningmeester bij een vrije school en in organisatorisch werk voor stichting Sleipnir. Vanaf 1994 werkte hij internationaal in de automatisering als logistiek consultant en projectleider. Daarna bij het educatief museum het Museon en in het onderwijs als natuurkunde docent.
De vormencirkel van Willem Reichert – na de zomer 2024
Joost Poel zal ons invoeren in de vormencirkel van Willem Reichert. Tijdens zijn opleiding aan de Warmonderhof (1985-1989) tot biologisch-dynamisch tuinieren kwam Joost in contact met een Oostenrijke medestudente die de Goethanistische Studienstätte, een kunstopleiding in Wenen, gedeeltelijk gevolgd had. Zij liet hem een tekening zien uit het studieprogramma waarbij een bol via kleine stappen zich langzaam tot een menselijke schedel metamorfoseerde. Hij was toen zo verbijsterd door dat beeld, dat hij meteen besloot om na het afronden van de Warmonderhof naar Wenen te vertrekken om de studie te volgen. Op zoek naar de bron van de vormen in de natuur en in de kunst was hij zo via Warmonderhof bij de kunstopleiding in Wenen terecht gekomen. Deze opleiding is kort voor zijn dood opgezet door Wilhelm Reichert (1926-1982) die als kunstenaar en Vrije School leraar in Wuppertal werkte en een verbinding van de kleurenleer en metamorfoseleer van Goethe heeft gevonden. Helaas bestaat deze opleiding nu niet meer. Deze 4-jarige studie in het processueel benaderen van kleur en vorm had grotendeels een methodisch streng en formeel karakter. Maar het volgen van deze methodiek was niet mogelijk zonder het vloeiend meebewegen met kleur en vorm in zijn eigen en natuurlijke verschijningsvormen en metamorfosen. Na deze studie en terugkeer naar Nederland heeft Joost zich als vrij kunstenaar en als docent o.a. aan de toenmalige Euritmie Academie in Den Haag gewerkt. Sinds kort is hij zowel lid van de kerngroep van de Sectie voor Beeldende Kunsten als ook van de kerngroep voor de Natuurwetenschappelijke Sectie in Nederland.
Een conferentie over de aarde als organisme – datum nog onbekend (waarschijnlijk najaar 2024 of voorjaar 2025
We proberen een meer internationale conferentie te organiseren over het thema van de aarde als organisme, als levend wezen. Nadere informatie volgt later.