Motief van Anna van der Want

Beweegredenen in kaart brengen

Waarom doe je wat je doet? Het is een centraal thema in deze rubriek, maar ook in de carrière van Anna van der Want (39). Die nieuwsgierigheid naar andermans drijfveren loopt als een rode draad door haar leven. Vorige maand sprak ze haar lectorale rede uit als lector Waarde(n) van het vrijeschoolonderwijs aan Hogeschool Leiden.

Tekst: Cisly Burcksen
Beeld: Frank Hoyink

“Het is een vraag die me enorm drijft: niet per se wat iemand doet, maar waarom of waartoe. Dat wil ik eigenlijk aan iedereen vragen, ook aan de vakkenvuller. De levensverhalen die daarbij horen, daar krijg ik energie van,” vertelt Anna. In haar werk is het onderwijs daarbij een soort kapstok. Ze deed onderzoek op allerlei soorten scholen – van primair onderwijs tot lerarenoplei­ding. Bij het lectoraat richt ze zich uiteraard vooral op het vrijeschoolonderwijs.

Aan haar eigen basisschooltijd als vrijeschoolleerling bewaart ze goede herinneringen: “Je werd er gewaardeerd zoals je was. Van daaruit leefde je als klas en leerde je allemaal dingen. Het was wel even wennen toen ik naar een reguliere middelbare school ging.” Haar belangstelling voor zingeving leidde ertoe dat ze theologie ging studeren. Daarbij kwamen veel van haar inte­resses samen, zoals filosofie, sociologie, geschiedenis en oude talen. Maar vooral de vraag hoe ze het leven wilde vormgeven en waar ze voor stond, was leidend. “Ik heb geen christelijke achtergrond en het was destijds ook wel populair om iets als wereldgodsdiensten of religiewetenschappen te gaan studeren, maar dan krijg je van allerlei religies een beetje. Ik wilde graag de diepte in.”

Wisselwerking

Na haar afstuderen kreeg ze een promotieplaats bij de leraren­opleiding van de TU in Eindhoven. Ze promoveerde op de pro­fessionele identiteit van docenten in het voortgezet onderwijs. Naast haar onderzoek gaf ze ook les, als lerarenopleider. “Ik begeleidde er studenten die bijvoorbeeld leraar natuurkunde wilden worden, leidde werkgroepen en ging op stagebezoek. Door die combinatie kon ik niet alleen door een onderzoeksbril naar het onderwijs kijken, maar me ook verbinden met de praktijk. Dat ben ik mijn hele loopbaan blijven doen: niet alleen als onderzoeker werken, maar ook veel in scholen zijn en daar willen bijdragen. Dat kan een mooie wisselwerking opleveren.”

Traditie en toekomst

Op de Hogeschool Leiden zal ze deels voortbouwen op wat haar voorganger Aziza Mayo heeft opgezet. “Veel onderzoek is meer­jarig en richt zich grofweg op twee punten. Enerzijds de vraag ‘waartoe doen we wat we doen?’, dus wat maakt een vrijeschool een vrijeschool? Anderzijds het ambacht van de leraar als oplei­der. Die twee punten, daar vallen alle onderzoeksthema’s onder, zoals kunst, hoogbegaafdheid of didactiek,” legt Anna uit. “Daar­naast is het honderdjarig bestaan van het vrijeschoolonderwijs in Nederland een mooi moment om te bekijken hoe we ons verhou­den tot wat Steiner heeft gezegd en geschreven, het onderwijs dat hij gaf aan leraren van die tijd, tradities en gewoonten die zijn ontstaan in de decennia daarna en hoe we daarmee omgaan in onze huidige maatschappij. Scholen gaan daar op verschillen­de manieren mee om en hun beweegredenen daarvoor vind ik ook een interessant onderzoeksthema: neem je ergens bijvoor­beeld wel of geen afstand van, of waar wil je juist betrokken bij zijn? Dat sluit weer aan bij die identiteitsvraag.”

Over de toekomst van het Nederlandse vrijeschoolonderwijs is Anna positief en hoopvol: “Het aantal scholen groeit, en ook het aantal leerlingen. Er wordt veel nagedacht over wat we aan het doen zijn en hoe. Het is belangrijk om te weten wat jouw school een vrijeschool maakt, en hoe je je als school kunt verbinden met de samenleving. Dat is iets waaraan het lectoraat kan bijdragen. Ik hoop ook dat iedereen zich welkom voelt op de vrijeschool. Dat iedereen er kan aankloppen en het steeds meer een afspie­geling van de samenleving kan worden.”

Anna’s lectorale rede, getiteld Traditie in de toekomst: Over de identiteit van vrijeschoolonderwijs, is terug te zien op de website van het lectoraat: www.hsleiden.nl/waarden-van-vrijeschool-onderwijs

Dit artikel verscheen in Motief 276 van oktober 2023